Een paar jaar geleden was de hashtag MeToo nog totaal onbekend. Vroeg je destijds aan mensen op straat waar het symbool voor stond, werd er vast vol onbegrip geantwoord. MeToo? Nog nooit van gehoord. Hoe anders is dat vandaag de dag. Na de recente veroordeling van de Amerikaanse filmproducent Harvey Weinstein staat het onderwerp misschien wel meer dan ooit op de agenda. Een nieuw tijdperk lijkt hiermee te zijn aangebroken. Intimidatie, aanranding, seksueel misbruik: het blijft niet meer vanzelfsprekend onbesproken. Op de weg naar een gelijke samenleving tussen mannen en vrouwen is dat een unieke mijlpaal.
Door Elise van Zeeland
Rookgordijn
Jodi Kantor en Megan Twohey, twee journalisten van de New York Times, kunnen we daarvoor bejubelen. Zij hebben een belangrijke bijdrage geleverd aan de onthulling die ten grondslag lag aan de veroordeling van Weinstein. Zij deden jarenlang onderzoek naar het rookgordijn dat rondom Weinstein hing en zijn tientallen vrouwelijke slachtoffers die niets leken te willen zeggen. Tijdens hun werk voor de Times struikelden ze over een eerste verhaal over Weinstein. En, zo dachten ze, waar rook is, is mogelijk vuur. De vrouwen besteden eindeloos veel uren aan gesprekken met vrouwen die ten prooi vielen aan Weinstein maar er niet over durften te praten. Dat riep de vraag op: waarom zwijgt – bijna – iedereen? Vanwege hun bekendheid? Omdat ze het (nog) niet aan hun familie hebben verteld? Of is er een andere reden?
Uiteindelijk komen ze erachter. Zwijgcontracten. Alle vrouwen die Weinstein wat heeft aangedaan en die zo dapper waren daarna hun mond open te trekken, worden vervolgens financieel gecompenseerd voor eeuwige zwijgzaamheid. Dat bemoeilijkt hun onderzoek, maar weerhoudt Kantor en Twohey er niet van. Ze hebben hun tanden erin gezet en zetten hun beste journalistieke beentje voor.
Machtig?
Ze schreven het boek She Said (vertaald in het Nederlands als Zij Zei) over het journalistieke onderzoek, de onthullingen en de wereldwijde impact van #MeToo. Dit boek toont een fascinerend schimmenspel rondom een invloedrijke man in de filmwereld die zijn macht uitermate uitgekiend weet te misbruiken en te manipuleren. Gedurende hun onderzoek komen Kantor en Twohey erachter dat rondom Weinstein een hele structuur is opgezet die het hem mogelijk maakt keer op keer buiten de lijntjes te kleuren. Een structuur van medewerkers die worden gedwongen in ruil voor baanbehoud om vrouwen op het juiste moment naar zijn kamer te leiden, tot zijn boekhouders die een oogje dicht moeten knijpen voor de afkoopsommen.
Maar er komt een moment, als zijn ‘inner-circle’ doorkrijgt dat het niet om een enkele vrouw ging, dat mensen niet langer hun mond houden. Deze mensen besluiten op hun beurt buiten de lijntjes te kleuren en klappen richting de twee journalisten van de Times uit de school. Samen met de vrouwelijke slachtoffers, die ondanks zwijgcontracten durven te praten, lukt het hen het rookgordijn op te heffen. Er komt duidelijkheid over het aantal slachtoffers, het aantal zwijgcontracten en het aantal misbruiken veroorzaakt door één man.
Het toont enerzijds aan dat hoe machtig een individu ook is, hij niet alleen kan opereren. Maar ook dat macht niet alles zegt en de moraal uiteindelijk, in ieder geval in deze casus, overwint.
Leestip?
Ja. Absoluut! Dit boek wil je gelezen hebben. Enerzijds om de vrouwen die zoveel uren hebben gestoken in dit baanbrekende onderzoek erkenning te geven. Anderzijds omdat het mogelijk je ogen opent voor signalen van andere vrouwen. Waar je op moet doorvragen, wat je mogelijk toch goed hebt ingeschat en wat je niet door de vingers moet zien. We moeten elkaars vangnet zijn en voorkomen dat we op deze manier beschadigd worden.
Ben je geen liefhebber van boeken? Overweeg dan de film Bombshell te kijken. Deze film gaat niet over Weinstein, maar over seksuele misstanden bij Fox News – een film die binnenkomt.
Zij Zei – #MeToo: het journalistieke onderzoek, de onthullingen en de wereldwijde impact
Jodi Kantor en Megan Twohey
Atlas Contact, 2019
ISBN 9789045038667